“Bruikbaar resultaat is de enige maat voor voortgang.” Dat is het eerste punt dat Rini Van Solingen maakt in zijn boekje De bijenherder. Het is zakelijke fictie vol inzichten over leiding geven aan zelfsturende teams. Daarmee is het boek een mooie aanvulling op sturen op resultaat. In dit artikel lees je de belangrijkste tips uit het boekje over het aansturen van zelfsturende teams.
Schapenherders versus imkers
De bijenherder bouwt over op de metafoor uit het hilarische artikel How software companies Die. In dat artikel beschrijft Orson Scott Card hoe controle leidt tot een totaal verlies van grip. Hij vergelijkt ontwikkelaars met bijen. Bijen kan je niet afblaffen zoals schapen. Integendeel: je moet ze naar de bloemenvelden brengen en gewoon laten doen wat ze doen. Daar zijn ze goed in. Teams met bijvoorbeeld intelligente ontwerpers, ontwikkelaars en marketeers zijn net zo. Je richt hun aandacht op de belangrijkste doelen en laat ze doen waar ze goed in zijn.
De herder moet meer bijleren dan de bijen
Van Solingen trekt de metafoor verder door dan Orson Scott Card. En dat spreekt tot te verbeelding. Het boek gaat over een schapenherder die zich omschoolt tot imker. Het inzicht van de herder is dat hij zelf het meeste moet leren. Het zijn niet de bijen bijscholing nodig hebben. Dat is voor mij heel herkenbaar in de praktijk. Zo maak ik soms mee dat managers hun team naar een Scrum training sturen. Daarbij vergeten ze dat ze zelf ook een nieuwe weg moeten zoeken voor het aansturen van zelfsturende teams. Zonder nieuwe leiderschap is de Agile transformatie erg lastig – alles blijft dan toch bij het oude.
Resultaat oogst je regelmatig
Een tweede manier waarop je de metafoor kan doortrekken is door het oogsten van honing te zien als het vieren van succes. Bij bijen kan je beter niet wachten tot het einde, want op een bepaald moment stoppen de bijen gewoon. Zo is het ook met zelfsturende teams. Vaker en kleinere resultaten voortbrengen, tot bij de klant, is wat het team aan de gang houdt. Er is uiteraard een balans, want je wil ook genoeg ruimte om iets moois te maken.
Frequent oogsten van resultaat leidt dus tot een ander soort leiderschap. Daarbij leg je de nadruk op de onderstaande punten:
- Bruikbaar resultaat is de enige maat voor voortgang. Plannen zijn handig, maar als ze geen resultaten opleveren, is het tijd om je plannen te herzien.
- Vaak en regelmatig leveren is stimulerend. Je krijgt waardering van je klanten en je geniet van de groeiende kwaliteit van je werk.
- Belonen moet je niet uitstellen. Toch blijven bonusregelingen hardnekkig in stand. Die zijn individueel en komen lang na de prestatie. Complimenten van gewaardeerde collega’s zijn vaak de beste beloning.
- Een vast ritme helpt om minder tijd en energie te verliezen met planning. Nieuwe diensten ontwikkelen is complex genoeg. Je kan daar beter je energie in stoppen.
Probeer jezelf overbodig te maken – zo stuur je zelfsturende teams aan
Leiders zijn zelden overbodig. Maar het helpt om als leider wel te streven naar overbodigheid. Je krijgt dan oog voor wat de teams nodig hebben om zelfstandig succesvol te zijn. Dat is dus geen operationele sturing. Jezelf overbodig maken betekent dat je helder maakt wat succes inhoudt. Het is niet jagen en blaffen maar het vieren als het team scoort.
Je geeft het team voldoende vertrouwen om te kunnen schitteren. Maar niet zo veel vertrouwen dat ze in paniek geraken. Een beginnend team heeft namelijk strakkere kaders nodig, terwijl een heel ervaren en succesvol team veel meer speelruimte aankan.
Als je nog niet weet hoe goed een team is, kan je het beste beginnen met wat strakkere kaders en die gaandeweg verruimen. Dat voelt als een beloning en als voortgang. Het omgekeerde kan heel schadelijk zijn. Te ruime kaders – laisser-faire – is geen leidinggeven. En de kaders vernauwen bij falen kan als een straf voelen.
Imker worden is een gunst, maar imker zijn, dat is een kunst
In het bovenstaande gezegde kan je gerust ‘leider’ lezen waar er imker staat. Dat Agile gaat over experimenteren weten ondertussen veel mensen. Maar dat je ook kan experimenteren met leiderschap beseft bijna niemand. In het begin, als je nog weinig ervaring hebt is het zaak om zo veel mogelijk uit te proberen. Want hoe sneller je feedback krijgt, hoe sneller je leert.
Mijn persoonlijk advies is wel om de teams te betrekken in je leiderschapsexperimenten. In tegenstelling tot bijen gaan mensen wel klagen als je te ver gaat. Maar andersom kunnen ze ook beter dan bijen vertellen wat ze nodig hebben.
Het draait niet om de imker, het draait om de bijen
Met deze kreet is De Bijenherder een pleidooi voor dienend leiderschap. Een imker zet de kasten niet bij zijn huis. Hij zet de kasten waar de bloemen zijn. Als je dit vertaalt naar de werkvloer, betekent dit dat je als leiders naar de teams toe gaat. Het betekent ook dat je geen rapporten eist om je zelf in te dekken, maar dat je samen een scorebord bouwt waarop je successen kan vieren.
En ja: bijen steken, net als mensen. Soms kunnen woorden heel hard steken. Maar beten zijn alleen pijnlijk als je je ego niet aan de kant kan zetten. De pijn gaat snel weg als je de beten ziet als feedback. Het is een leerervaring die je helpt om je leiderschap te ontwikkelen. Net als bijen bedoelen mensen het goed. Het komt er alleen soms ongelukkig uit.
Door je te richten op de glorie van het team zie je welke blokkades je moet verwijderen. Je krijgt oog voor de achterliggende bron van problemen. En je helpt het team om de afstanden klein te houden. Bijen zet je bij de bloemen. Ontwikkelteams zet je dicht bij hun interne of externe klanten. Simpel!
Zelfsturende teams aansturen doe je als een imker
De metafoor over het houden bijen gaat enorm ver op, als het gaat over leiderschap aan zelfsturende teams. Het is een inspirerend beeld dat ik graag wil opnemen in de volgende editie van Sturen op Resultaat. Als je met ons boek aan de slag gaat om sneller en leuker te innoveren, dan kunnen we de bijenherder van harte aanraden als verdieping over leiderschap.
Omslagfoto: door Timothy Paule II van Pexels.